Sód i chlor

W ujęciu biochemicznym sód i chlor zawarte w soli są głównymi, jonowymi składnikami płynu pozakomórkowego w organizmie. Ich odpowiednie stężenie pozwala na utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej człowieka.

Podczas wysiłku

Podczas zwiększonego wysiłku fizycznego oraz gdy jesteśmy narażeni na wysoką temperaturę otoczenia tracimy wraz z potem jony sodu i chloru.

Napoje izotoniczne

Dzięki soli możemy uzupełnić stracone wraz z potem jony sodu i chloru i odpowiednio nawodnić organizm na przykład przygotowując domowy napój izotoniczny.

Wrażliwość na sól

Wrażliwość na pokarmy słone pojawia się około 3-4 miesiącu życia.

Przedszkole

Szczególnie duże upodobanie do smaku słonego występuje w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Zalecenia dla dzieci

U dzieci rekomenduje się ograniczenie spożycia soli proporcjonalnie do mniejszej kaloryczności diety w porównaniu z osobami dorosłymi. Zaleca się do 2 g soli na dzień ze wszystkich jej źródeł.

4 smaki

Człowiek jest w stanie odróżnić cztery podstawowe smaki. Kubki smakowe są wyczulone na gorzki, słodki, kwaśny i słony.

Coś słonego

Ochota na zjedzenie czegoś słonego, może oznaczać, że brakuje nam akurat jakiegoś składnika zawartego w soli, potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Właściwości soli

Sód uczestniczy w przemianach związanych z wyzwalaniem energii i prawidłowym przebiegiem procesów metabolicznych. Pierwiastek ten jest jednym z czynników warunkujących prawidłową pobudliwość tkanki nerwowej i mięśniowej. Bierze udział w procesie kurczenia się mięśni oraz przewodnictwie układu nerwowego.

Trawienie

Sód i chlor aktywują enzymy trawienne. Są składnikami soku żołądkowego, biorą zatem udział w procesach trawienia i wchłaniania innych związków odżywczych.

ilość sodu

Dotąd nie zostały jednoznacznie określone ilości sodu, jakie są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Zapotrzebowanie na ten składnik jest kwestią indywidualną i zależy od naszego wieku, aktywności fizycznej i temperatury otoczenia.

Rekomnedacje

Światowa Organizacja Zdrowia u dorosłych rekomenduje spożycie poniżej 2 g sodu dziennie, co daje 5 g soli ze wszystkich jej źródeł.

Sól w nadciśnieniu

Osoby cierpiące na nadciśnienie powinny wybierać sól o obniżonej zawartości sodu.

Jod w środowisku

Obecność jodu w środowisku ma bezpośredni wpływ na stan zdrowia populacji. Polska (z wyjątkiem województw nadmorskich) znajduje się na obszarze umiarkowanego niedoboru jodu.

Niedobory jodu

Znaczny niedobór jodu może prowadzić do niedoczynności tarczycy, powodować opóźniony rozwój psychomotoryczny u dzieci oraz wpływać na ogólny rozwój intelektualny społeczeństwa. Dlatego tak ważne jest jodowanie soli.

Kiszenie żywności

Sól wykorzystuje się w procesie kiszenia żywności. Jej dodatek pobudza wydzielanie soku, co przyspiesza jego mieszanie się z płynem zewnętrznym. Sól w ilości około 3% przyspiesza rozwój bakterii kwasu mlekowego i osłabia działalność bakterii niepożądanych. Kwas mlekowy jest czynnikiem utrwalającym podczas kiszenia. Często uważa się, że korzystniejsze jest wykorzystanie w procesie soli niejodowanej.

Kiszonki w diecie

Kiszonki warto uwzględnić w codziennej diecie ze względu na ich cenne właściwości odżywcze.

Źródło witamin

Kiszonki są bogatym źródłem cennych składników, między innymi witaminy C, witamin z grupy B oraz bakterii probiotycznych.

Proces kiszenia

Proces kiszenia poprawia strawność produktów oraz podnosi ich walory smakowe

Pierwsza wzmianka

Pierwsza wzmianka o soli pochodzi z chińskiego opisu środków leczniczych, w którym znajduje się wzmianka o ponad 40 rodzajach soli i sposobach jej uzyskiwania (Peng-Tzau- Kan-Mu, 2700 r p.n.e).

Odkrycie Rzymian

Rzymianie odkryli zdolności konserwujące soli. Stosowali ją do przedłużenia świeżości mięs, ryb, warzyw, czy serów.

środek płatniczy

W Tybecie i w Etiopii wybijano z soli monety, używane jako środek płatniczy.

Drogi solne

W średniowiecznej Europie rola soli była na tyle doceniana, iż wyznaczała drogi handlu międzynarodowego. W tym okresie powstały tzw. "drogi solne", czyli trasy którymi transportowano sól.

Podatek od soli

W XVIII wieku istniał podatek od wydobycia soli, ponieważ kruszec ten stosunkowo łatwo się wydobywało i szybko można było się wzbogacić. Po Wielkiej Rewolucji Francuskiej, kiedy to zniesiono owy podatek wiele osób produkujących sól dorobiła się majątków.

Sól morska

Na przełomie średniowiecza i renesansu po raz pierwszy próbowano pozyskać sól z wody morskiej. Do tej pory jedynym źródłem wydobycia były złoża kamienne. Robiono to w tzw. zatokach solnych, z których ekstrahowano czystą sól.

Płatność solą ?

W starożytności sól odgrywała rolę środka płatniczego (salarium argmentum = salary). Za sól można było dostać wiele cennych produktów i towarów.

KS Bochnia

Kopalnia Soli Bochnia jest najstarszą kopalnią soli na ziemiach polskich. Rozpoczęła działalność już w 1248 roku.

Występowanie soli

Sól jest bogactwem naturalnym, występującym na wszystkich kontynentach.

Sól kamienna

Sól kamienna to najstarszy rodzaj soli. Wydobywa się ją w kopalniach podziemnych w postaci bloków, kamieni lub brył. Następnie poddaje się ją procesowi krystalizacji i oczyszczania z zanieczyszczeń. W efekcie otrzymujemy drobne ziarna, białego kruszcu. W soli kamiennej podstawową substancją jest chlorek sodu.

Sól morska

Sól morską otrzymuje się w sposób naturalny, przez odparowanie wody morskiej pod wpływem ciepła słonecznego. Wykonuje się to w specjalnych odstojnikach, nazywanych inaczej salinami.

Złoża soli w Polsce

W Polsce złoża soli powstały około 225-210 milionów lat temu i zalegają na głębokości 3-6 km pod powierzchnią ziemi. Najstarsze ślady eksploatacji soli ze słonych źródeł odkryto w Inowrocławiu pochodzą z VII - VIII wieku p.n.e.

Kolorowe sole

Sól nie zawsze ma białą barwę np. na Hawajach wydobywa się sól pochodzenia wulkanicznego zarówno czerwoną jak i czarną, z Australii pochodzi sól „murray river“ charakteryzująca się brzoskwiniowym kolorem. W Indiach wydobywa się solą czarną, znaną także jako „kala namak”, której czarnobrunatne kryształy po zmieleniu mają kolor różowo-brązowy.

Pochodzenie soli

Wszystkie złoża soli są pochodzenia morskiego i powstały około 250 milionów lat temu. Kopalnie soli znajdują się tam, gdzie kiedyś było morze.

Antybakteryjna sól

Sól jest uważana za czynnik antybakteryjny, ponieważ ogranicza wzrost bakterii w wielu rodzajach żywności. Sól konserwuje żywność poprzez zmniejszanie ilości "wolnych" cząsteczek wody. Bakterie do prawidłowego wzrostu potrzebują wilgoci, więc gdy są pozbawione wody związanej przez sól, nie mogą się rozwijać.

Przechowywanie

Sól należy przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, do którego można wrzucić ziarnko ryżu lub kaszy, które pochłaniają wilgoć.

Sól wyciąga wodę

Sól wyciąga z potraw wodę, dlatego nie należy solić wołowiny przed gotowaniem, aby mięso pozostało soczyste i smaczne.

Smażenie cebuli

Aby "wyciągnąć" wodę podczas smażenia cebuli należy na początku dodać szczyptę soli, a cebulka zachowa miękkość i nie przypali się.

Smak goryczki

Sól niweluje smak goryczki w niektórych warzywach, np. ogórkach lub bakłażanie.

Smak potraw

Sól pozwala na podkreślenie smaku potrawy

Rozwój bakterii

Sól stosuje się ją jako środek konserwujący żywność (głównie mięso, ryby i sery), ponieważ ogranicza rozwój bakterii.

Kolor potraw

Sól wpływa na wykształcenie się koloru potrawy, również aromatu, nawet w słodkich potrawach

Proces pieczenia

Sól równoważy działanie drożdży i jest niezbędna w procesie pieczenia, ilość drożdży zależy zawsze od ilości soli.

Sole mineralne

Sól zapobiega utracie soli mineralnych podczas gotowania warzyw.

Marynaty i kiszonki

Do przygotowania marynat i kiszonek warto użyć soli niejodowanej, dzięki czemu proces fermentacji mlekowej będzie przebiegał szybciej.

Skóra sucha

Osoby o suchej i wrażliwej skórze nie powinny korzystać ze słonych kąpieli zbyt często ponieważ sól ma działanie wysuszające.

Wnikanie soli

Cząsteczki soli morskiej tym głębiej wnikają w naskórek, im silniejsze jest ich stężenie i wyższa temperatura wody.

Po kąpieli w soli

Po kąpieli w soli nie należy wycierać ciała, by przedłużyć jej dobroczynne działanie.

Nacieranie solą

Nacieranie ciała rękawicą „oblepioną” zwykłą solą kuchenną pobudza krążenie krwi, wygładza, ujędrnia skórę i działa anty-cellulitowo.

Ból i napięcie mięśni

W przypadku bolących i napiętych mięśni sól doskonale sprawdza się jako środek rozkurczający i rozluźniający.

Inhalacje solne

Inhalacje solne, niczym zdrowy morski mikroklimat, udrażniają drogi oddechowe. Wystarczy zagotować litr wody i zalać nim w naczyniu łyżkę soli najlepiej morskiej. Następnie pochylić się nad naparem i przykryć głowę ręcznikiem. Zabieg powinien trwać około 10 - 15 minut. Nie należy przesadzać z ilością soli dodawanej do wody, ponieważ zbyt duże stężenie może podrażnić śluzówki nosa.

minerały

Sól morską wyróżnia wyjątkowe bogactwo minerałów. Użyta do kąpieli, peelingu albo okładów, potrafi nawilżyć, oczyścić i wygładzić skórę.

Odżywianie skóry

Sól morska zawiera ważne dla skóry makro- i mikroelementy, np. krzem, magnez, potas, sód. Po dodaniu soli do kąpieli lub nałożeniu na ciało w postaci peelingu składniki te bez problemu przenikają z niej w głąb naskórka.

Peeling solny

Solny peeling ciała raz w tygodniu przywróci zszarzałej, matowej skórze ładny, zdrowy koloryt i blask. Pobudzi skórę do odnowy, ułatwi pozbywanie się toksyn oraz poprawi krążenie.

Czym jest sól

Sól to chlo­rek so­du (Na­Cl), che­micz­ny zwią­zek chlo­ru (Cl) i so­du (Na). Niek­tó­re ro­dza­je so­li za­wie­ra­ją tak­że w mniej­szych ilo­ściach in­ne pier­wiast­ki, ta­kie jak ma­gnez, wapń, po­tas, że­la­zo, man­gan czy cynk. Do­dat­ko­wo sól mo­że być wzbo­ga­ca­na w skład­ni­ki tak, aby do­pa­so­wać za­war­tość pier­wiast­ków do po­trzeb or­ga­ni­zmu.

Rola soli

Za­rów­no sód jak i chlor za­war­te w so­li są ma­kro­ele­men­ta­mi co ozna­cza, że ilość tych pier­wiast­ków w or­ga­ni­zmie jest znacz­na i są je­go nie­zbęd­ny­mi skład­ni­ka­mi. Peł­nią one bar­dzo istot­ną ro­lę w prze­bie­gu pro­ce­sów bio­che­micz­nych i me­ta­bo­licz­nych. Za­rów­no nie­do­bór jak i ich nadmiar mo­gą pro­wa­dzić do za­bu­rzeń w or­ga­ni­zmie. Istot­nym ele­men­tem dla na­sze­go zdro­wia jest ich pra­wi­dło­wa ilość w die­cie

Sól himalajska

Sól himalajska powstała setki milionów lat temu na skutek osuszenia się oceanów. Jej złoża znajdują się głęboko pod ziemią. Wydobywana jest metodami tradycyjnymi u podnóża Himalajów.

Lampy solne

Z dużych kryształów soli himalajskiej tworzone są lampy solne, które w naturalny sposób podnoszą poziom jonów w pomieszczeniach. Jonizacja jest możliwa dzięki podgrzaniu lampy solnej świeczką lub żarówką.